กระบวนการผลิตเหล้าญี่ปุ่น จากเมล็ดข้าวสู่สาเกในจอก

เหล้าญี่ปุ่น หรือที่เรียกกันว่า สาเก (Sake / Nihonshu) คือหนึ่งในเครื่องดื่มประจำชาติของญี่ปุ่นที่มีประวัติยาวนานและกรรมวิธีการผลิตที่ละเอียดอ่อน ไม่ใช่เพียงการหมักข้าวธรรมดา แต่คือศาสตร์และศิลป์ที่หลอมรวมกันอย่างลงตัวในทุกขั้นตอน

บทความนี้จะพาคุณไปรู้จักทุกขั้นตอนของการผลิตสาเก ตั้งแต่การคัดเมล็ดข้าวไปจนถึงจอกที่พร้อมยกดื่มเจ้าค่ะ

วัตถุดิบหลักของสาเก

1. ข้าวสาเก (Sakamai) – ข้าวชนิดพิเศษที่มีเมล็ดใหญ่และมีแป้งมาก
2. น้ำ – ต้องบริสุทธิ์ อุดมด้วยแร่ธาตุ (เช่น น้ำจากฟุชิมิ หรือนาดะ)
3. โคจิ (Koji Mold) – เชื้อราที่ช่วยเปลี่ยนแป้งในข้าวให้เป็นน้ำตาล
4. ยีสต์ (Kobo) – จุลินทรีย์ที่เปลี่ยนน้ำตาลให้เป็นแอลกอฮอล์

กระบวนการผลิตสาเก (Sake Production Process)

1. การขัดข้าว (Seimai 精米)

• ข้าวสาเกจะถูก “ขัด” เพื่อเอาส่วนรอบนอกที่มีไขมันและโปรตีนออก
• ข้าวยิ่งขัดมาก สาเกจะยิ่งใส หอม และพรีเมียม เช่น
  • ขัดเหลือ 70% → Honjozo
  • ขัดเหลือ 60% → Ginjo
  • ขัดเหลือ 50% หรือน้อยกว่า → Daiginjo

จุดนี้เองที่แบ่งประเภทของสาเกตามระดับการขัดข้าวเจ้าค่ะ

2. การซาวและแช่ข้าว (Senmai & Shinseki)

• ข้าวจะถูกซาวจนใสน้ำ และแช่ในเวลาที่ควบคุมอย่างแม่นยำ
• ความชื้นของข้าวมีผลต่อการนึ่งและหมัก

3. การนึ่งข้าว (Jōmai 蒸米)

• ข้าวจะถูกนึ่งในระบบไอน้ำ ไม่ต้ม
• ต้องนึ่งให้ได้ข้าวที่ “สุกแต่ยังแข็ง” – เพื่อควบคุมการดูดซึมน้ำและการเจริญของโคจิ

4. การทำโคจิ (Seigiku 製麹)

• นำข้าวนึ่งไปผสมกับเชื้อราโคจิในห้องอุณหภูมิและความชื้นควบคุม
• ทิ้งไว้ 40–50 ชั่วโมง
• โคจิจะเปลี่ยนแป้งข้าวเป็นน้ำตาล พร้อมสำหรับกระบวนการหมัก

5. การเตรียมยีสต์ (Shubo 酛 หรือ Moto)

• ผสมโคจิ ข้าวนึ่ง น้ำ และยีสต์ในสัดส่วนพิเศษ
• ใช้เวลาประมาณ 2 สัปดาห์ในการสร้างหัวเชื้อหมัก
• ช่วยให้เกิดกลิ่นเฉพาะของสาเก เช่น กลิ่นผลไม้ ดอกไม้ หรือข้าวหมัก

6. การหมักหลัก (Moromi 醪)

• นำหัวเชื้อ (Shubo) มาผสมกับโคจิ ข้าวนึ่ง และน้ำ
• เพิ่มส่วนผสมทีละขั้น (Sandan-jikomi) – 3 วัน 3 รอบ
• หมักรวมประมาณ 20–30 วัน ที่อุณหภูมิ 5–15°C

7. การกรอง (Jōsō 上槽)

• เมือกหมัก (Moromi) จะถูกนำไปกรองแยกน้ำสาเกออกจากกากข้าว (Sake-kasu)
• อาจใช้แรงดันหรือวิธีการปล่อยไหลเองตามแรงโน้มถ่วง

8. การบ่ม (Jukusei 熟成)

• สาเกดิบ (Nama-zake) จะถูกบ่มในถังเหล็กหรือถังไม้
• บ่มเพื่อให้รสชาติกลมกล่อม นุ่มนวล
• บางชนิดอาจบ่ม 3 เดือน บางชนิดอาจนานถึง 1 ปี

9. การพาสเจอไรซ์ (Hi-ire 火入れ)

• ใช้ความร้อนต่ำเพื่อฆ่าเชื้อและยับยั้งยีสต์
• รักษาความคงที่ของรสชาติ
• หากไม่พาสเจอไรซ์ สาเกจะถูกเรียกว่า “นามะซาเก (Namazake)”

10. การบรรจุขวด (Binzume 瓶詰め)

• สาเกที่พร้อมดื่มจะถูกกรองอีกครั้ง เติมน้ำเพื่อปรับแอลกอฮอล์ (ถ้าต้องการ)
• จากนั้นบรรจุขวดด้วยมาตรฐานความสะอาดสูง
• พร้อมจัดจำหน่ายและเสิร์ฟเจ้าค่ะ

เทคนิคพิเศษในการผลิต

• การใช้น้ำแร่จากแหล่งเฉพาะช่วยให้ได้สาเกที่มีรสชาติโดดเด่น
• โรงกลั่นบางแห่งยังใช้ถังไม้หรือบ่มในอุณหภูมิธรรมชาติ เพื่อเพิ่มมิติรสชาติ
• มีโรงกลั่นที่ผลิต “สาเกดิบไม่กรอง” (Nigori Nama Genshu) สำหรับสายดื่มข้นเจ้าค่ะ

สรุป

กระบวนการผลิตสาเกสะท้อนถึงความประณีต ละเมียด และการควบคุมอย่างแม่นยำในทุกขั้นตอน ตั้งแต่การขัดข้าวจนถึงจอกที่คุณถืออยู่ในมือ ทำให้สาเกเป็นมากกว่าเครื่องดื่ม – แต่คือศิลปะที่ดื่มได้ และบอกเล่าเรื่องราวของญี่ปุ่นในทุกหยดเจ้าค่ะ

ติดต่อเรา

• LINE : @choshuya
• Email : choshuyaco.ltd@gmail.com
• Tel. : 02-002-6626
• เว็บไซต์ : www.choshuya.co.th